انواع اضافه به زبان ساده
هم اندیشی زبان و ادبیات پارسی
هم اندیشی ادبیات فارسی(رضا رشیدی)
نگارش در تاريخ شنبه 20 اسفند 1390برچسب:, توسط رضا رشیدی

اقسام اضافه از ترکیب مضاف و مضاف الیه همیشه مفهوم همانند و یکسان به دست نمی آید . به عبارت دیگر ، مضاف الیه همیشه یک نوع مفهوم و معنی خاص به مضاف نمی افزاید ، بلکه میان مضاف و مضاف الیه ، روابط گوناگون و متفاوتی از قبیل مالکیت ، همانندی ، بیان نوع و جنس ، اختصای برقرار می کند  . از این رو اضافه  از حیث مفهومها و پیوندهای موجود میان مضاف و مضاف الیه اقسامی پیدا می کند . اقسام اضافه عبارتند از :

1 اضافه ملکی   2 اضافه تخصیصی  3 دضافه توضیحی  3 اضافه توضیحی   4 اضافه بیانی یا جنسی   5 اضافه تشبیهی   6 اضافه استعاری    7 اضافه اقترانی    8 اضافه بنوت ( فرزندی )

...

1 اضافه ملکی : در اضافه ملکی میان مضاف و مضاف الیه ، رابطه مالک و ملک  یعنی صاحب مال و مال ، دارنده و دارائی برقرار است بدین معنی که مضاف الیه مالک و دارنده مضاف است .

مانند : باغ علی ( باغی که صاحب آن علی است . )

کتاب لیلی ( کتابی که صاحب آن لیلی است . )

...

2 اضافه تخصیصی : در اضافه تخصیصی مضاف ، مخصوص مضاف الیه است .

مانند :

کلاس درس ، لباس ورزش ، کمد آشپزخانه

...

فرق بین اضافه ملکی و اضافه تخصیصی :

در اضافه ملکی بیشتر وقتها مضاف الیه انسان است که می تواندئ مالک باشد و در مضاف تصرف کند . اما در اضافه تخصیصی اینگونه نیست .

به عنوان مثال وقتی می گوئیم کتاب علی ، از کتابی صحبت می کنیم که صاحبش علی است و علی انسان است . اما وقتی می گوئیم کتاب درس ، از کتابی صحبت می کنیم که مخصوص درس است و درس جاندار نیست .

...

3 اضافه توضیحی : در اضافه توضیحی  مضاف اسم عام و مضاف الیه نام مضاف است و درباره مضاف توضیحی می دهد و نوع آن را مشخص می کند .

مانند : کشور ایران خلیج فارس کوه سهند

...

4 اضافه بیانی یا جنسی : در اضافه بیانی یا جنسی مضاف الیه جنس مضاف را بیان می کند .

مانند :

لباس ابریشم  ( یعنی لباسی که جنس آن از ابریشم است . )

انگشتر طلا (  یعنی انگشتری که جنس آن از طلاست .)

...

5 اضافه تشبیهی : در اضافه تشبیهی میان مضاف و مضاف الیه رابطه شباهت و هماهنگی است یعنی در آن یا مضاف را به مضاف الیه تشبیه می کنند و یا مضاف الیه را به مضاف تشبیه می کنند .

مانند :

روی ماه و لب لعل ( تشبیه مضاف به مضاف الیه ) یا برعکس ماه روی و لعل لب ( تشبیه مضاف الیه به مضاف )

...

6 اضافه استعاری : در اضافه استعاری مضاف در غیر معنی حقیقی خود به کار می رود .

مانند :

دست روزگار مرا از دامان مادر جدا کرد .

در جمله بالا دست به معنی حوادث به کار رفته است .

...

7 اضافه اقترانی : در اضافه اقترانی میان مضاف و مضاف الیه معنی و رابطه مقارنت و همراهی است .

مثال :

دست ادب بر سینه نهاد ( دستی که همراه ادب بود )

پای اردات در میان گذاشت . ( پایی که همراه ارادت بود . )

دست رد بر سینه او زد .

فرق میان اضافه استعاری و اضافه اقترانی :

الف ) در اضافه استعاری ، اصل استعاره بر پایه تشبیه استوار است ، چون استعاره در واقع تشبیهی است که یکی از طرفین آن ذکر نشود . اما در اضافه اقترانی تشبیهی وجود ندارد .

ب ) در اضافه اقترانی مضاف الیه اسم معنی است و مفهوم یکی از عواطف و حالات درونیانسانی را دارد .

مانند :

دیده احترام ، دست ادب ، نگاه خشم

که در اضافه استعاری چنین نیست . 

8 اضافه بنوت ( فرزندی ) : در اضافه بنوت اسم فرزند بر اسم پدر و یا مادر اضافه می شود . یعنی مضاف فرزند مضاف الیه است .

مانند :

یعقوب لیث ( یعقوب فرزند لیث ) 

عیسای مریم ( عیسی فرزند مریم )

محمد زکریا ( محمد فرزند ذکریا )

 

 


نظرات شما عزیزان:

نام :
آدرس ایمیل:
وب سایت/بلاگ :
متن پیام:
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: